Help ik ben overprikkeld!
Het is eigenlijk een heel raar woord overprikkeling. Je hebt een prikkeling en die loopt over. Net zoiets als overkoken. Bij overkoken heb ik er wel een beeld bij maar wat is overprikkeling nou? Als je het op Google opzoekt krijg je: Overprikkeling is een uitputtende situatie die een neurologische oorsprong kent en die ontstaat als er meer informatie (in de vorm van prikkels) wordt ontvangen dan de hersenen kunnen verwerken.

In mijn praktijk zie ik vaak kinderen waarbij ouders zeggen: ze is zichzelf niet meer, ze is snel boos of geĂŻrriteerd en kan uit het niets ontploffen. Of juist de andere emotie: groot verdriet. Ook bij mijn eigen kinderen merk ik het heel goed als ze overprikkeld zijn. Mijn oudste trekt zich dan terug en sluit zich soort van af. Mijn jongste wordt juist heel druk. Als ik dan iets aan haar vraag dan ontploft ze. Overprikkeling ziet er dus bij iedereen anders uit. Hoe ziet het er eigenlijk bij jou uit en wat doe je dan? Sta jij er weleens bij stil wat jij laat zien aan je kinderen? Denk jij vaak `Hup nog even doorzetten hoor! Niet zeuren. Overprikkeling is belangrijk om serieus te nemen. Onze wereld bestaat tegenwoordig uit heel veel prikkels en kan voor hoogsensitieve mensen echt een probleem vormen.


Als je hoogsensitief bent dan ben je gevoeliger voor de omgeving en dat gaat verder dan wat je ziet en hoort. Hoogsensitieve personen (HSP’s) voelen ook de sfeer in de ruimte en andermans gemoedstoestand. Deze informatie wordt ook diepgaander verwerkt waardoor het hoofd van een HSP-er altijd “aan” staat. Een vrouw die ik coachte zei mij een keer: “als ik wakker wordt dan gaat mijn hoofd aan. Alsof je de afstandsbediening pakt en de televisie aanzet. Vervolgens zap je van zender naar zender zo gaat het ook in mijn hoofd.” Ik herken dat ook heel goed bij mijzelf. Even een voorbeeld om je een beeld te geven.
Mijn wekker gaat en ik sta “aan”. Dat gaat dan zo: Oohh is het al ochtend? Wat is het voor dag? Oh ja het is donderdag. Zo coachgesprekken en dan Julia naar paardrijden en Sophie naar basketbal. Heeft Sophie nog wel een schoon tenue? Oh als ze het maar in de was heeft gedaan. Zo gelijk even aan haar vragen en haar wedstrijd tenue heeft ze zaterdag weer nodig. Hoe laat heeft ze zaterdag de wedstrijd? Dan zal ik zo maar ook even de was aan zetten. Maar ik heb wel om 9 uur mijn eerste gesprek. Ok nu dan douchen anders gaat Sophie eerst de douche in. Zal het vandaag weer zo regenachtig zijn? Gister was het echt erg. 3 keer nat geregend. Ook even tegen Sophie zeggen dat ze aan haar spullen denkt. Ik kijk echt uit naar het voorjaar. Zo lekker het zonnetje en weer wandelen. Nu is het zo nat en koud. Hopelijk heb ik een parkeerplek voor de deur bij school straks anders ben ik helemaal nat. Zal Julia zelf aan haar huiswerkmap denken? Zo even opletten dat ze deze pakt.

Zo kan ik nog wel even doorgaan. Mijn hoofd is dus in die paar minuten al langs de hele dag gegaan. Van de afspraken en sport van de kinderen naar de was en van het weer, naar de schoolspullen. Onrustig ja, vermoeiend ja soms. Kan ik het stoppen? Nee dit gaat automatisch in mijn hoogsensitieve brein. Het heeft zo zijn voordeel dat ik kan aanvoelen wat een ander nodig heeft of kan inschatten wat er allemaal moet gebeuren en goed te plannen. Het nadeel is natuurlijk dat overprikkeling op de loer ligt. En dat stukje kan ik zelf voorkomen. Hoe? Door goed voor mijzelf te zorgen en door niet te denken “niet zeuren nog even doorgaan” wat ik in het verleden wel vaak heb gedaan. Een paar kwaliteiten van ons HSP-ers zijn de lat hoog leggen en doorzetten. Rust, ontspanning, tijd voor mezelf stonden niet in mijn woordenboek. En laat dat nou net hetgeen zijn wat nodig is om overprikkeling te voorkomen.

Internationaal onderzoek Hoogsensitiviteit & Werk
Esther Bergsma heeft een internationaal onderzoek gedaan naar hoogsensitiviteit op de werkvloer waar 5500 mensen aan hebben deelgenomen. Daarbij gaven mensen aan dat er 3 fases zijn van overpikkeling. Dat begint met 1)overspoeld raken en 2)geen sturing meer hebben 3) totale overprikkeling/excitation. Hoe zien die fases er dan uit? Misschien hebben jullie dat zelf wel eens ervaren dat je het gevoel hebt overspoelt te raken. Ik merk het bij mijzelf heel goed als ik het gevoel heb altijd haast te hebben. Ik ga dan nog harder werken. Als ik dan geen rust neem dan raak ik het gevoel van controle kwijt. Je kan dat ook vergelijken met een bootje op zo´n wild waterbaan waarbij het water in je boot klotst en je bootje langzaam zinkt. Je kan zo´n bootje dan ook niet meer besturen. Je hebt het gevoel geen controle meer te hebben. Iedereen wil wat van je en er moet dan ook zoveel. En dan totale overprikkeling. Dat ziet er natuurlijk bij iedereen anders uit. De ene klapt dicht en de ander krijgt lichamelijke klachten. Je gaat sneller ademhalen en je voelt een soort continue opwinding. Ik vergelijk het altijd alsof ik aan de vooravond sta van een hele belangrijke wedstrijd. Zenuwachtig en gespannen.

Uit het onderzoek kwam naar voren 19% van de ondervraagden meerdere keren per dag in de totale overprikkeling zitten. 25% elke dag! Daar schrok ik best wel van. Dat is echt geen fijn gevoel en kan uiteindelijk ook leiden tot een burn-out.

Wat kan je doen?
Op het moment dat je bij jezelf deze fases herkent en voelt wat er met je gebeurt dan kan je er zeker wat aan doen. Ga voor jezelf eens na wanneer je voor het laatst overprikkelt was. Welke signalen geeft je lichaam daarvoor? Wanneer had jij rust kunnen nemen zodat je je systeem weer kon ontspannen? In de coaching kan ik daar samen met jou daarnaar kijken.
Tijdens een sessie ga ik dan samen kijken naar wat er in je lijf gebeurd. Hoe voelt het om in de verschillende fases te zitten? Als je dat bij jezelf leert herkennen dan weet je wanneer je de ontspanning kan opzoeken. Voor nu kun je al zelf bedenken wat jou kan helpen om te ontspannen. Even een theetje drinken, even een wandeling maken, even een klein momentje nemen voor jezelf? Wat voor mij in de avond echt heel goed werkt is even onder de douche stappen. Werkt voor kinderen trouwens ook geweldig.
Daarnaast is het ook belangrijk om naar de oorzaken van overprikkeling te kijken. Uit het onderzoek van Esther Bergsma is gebleken dat HSP-ers veel behoefte hebben aan een goede sfeer op de werkvloer. Voor 65% van de ondervraagden is het zelfs noodzakelijk om hun werk goed te kunnen doen. Voor 35% is het belangrijk. Is dat niet voor iedereen zo? Ja in zekere zin wel alleen door de diepgaande verwerking kan een HSP zich niet afsluiten voor die ene chagrijnige collega, die woordenwisseling met de leidinggevende, je kind die een boze bui heeft, niet wil eten, aankleden, naar bed wil etc. etc. Een oorzaak kan ook zijn dat je het gevoel hebt altijd voor de ander te moeten zorgen. Of het gevoel hebben dat je het nooit goed doet. Ook dit is voor iedereen anders. Soms nemen je gedachten namelijk een loopje met je en kloppen ze niet altijd of soms kan je door iets te zeggen, de ander laten weten hoe jij je voelt en gebeurd er iets moois. Kijk daarom voor jezelf een keer wat je overprikkeling veroorzaakt en wat zou je daaraan kunnen doen?

Nog een paar tips:
– Luister naar je favoriete muziek en zing het liefste mee. (zingen en denken gaat niet samen 😉)
– Als je lang hebt gezeten of op je werk iets met veel concentratie hebt gedaan loop even een stuk en beweeg je armen daarbij lekker actief. Schudt als het ware de spanning van je af.
– Komt je kind vaak overprikkeld uit school? Laat haar/hem ook even lekker springen, dansen, bewegen. Maak er een leuk spelletje van en drink en eet daarna pas iets.
– Staat je hoofd aan en blijf je maar malen. Zeg tegen jezelf stop en denk dan bewust aan iets waarbij je tot rust komt. (een lange strandwandeling, zwemmen in de zee tijdens je laatste vakantie, mooie zonsondergang)
– Ook een meditatie voor jezelf en de kinderen is heel fijn. Zie daarvoor mijn blog https://www.puurenopen.nl/kindermeditatie/
– Er bestaan verzwaringsdekens voor kinderen en volwassenen. Dit helpt om tijdens het slapen beter te ontspannen. Je kan ook een keer testen door het dekbed strak op te maken.
– Ook massage werkt heel goed. Koop een lekkere olie met lavendel en masser de rug van je kinderen voor het slapen gaan. Maak er een speciaal momentje van. En vraag je partner om ‘s avonds jou rug te masseren. Heerlijk ontspannend.
– Sommige kinderen kunnen goed ontspannen met een ipad. Belangrijk is dat ze een uur voor slapen gaan niet meer op de ipad kijken en het maakt natuurlijk uit wat ze op de ipad doen. Mijn dochter kijkt dan vaak filmpjes over slijm maken, haren vlechten etc. Hou de tijd in de gaten en dan kan het echt goed werken voor kinderen.
– Benoem wat je ziet bij je kind. “Ik hoor dat je het druk hebt gehad op school, zullen we even de spanning eraf dansen?” En misschien nog wel belangrijker, benoem daarna ook wat het gevolg is. “Dit voelt fijn hè?” “Ik zie dat je nu lekker rustig bent” Door het te benoemen gaan kinderen zelf leren wat ze voelen en wat werkt.

Hoogsensitiviteit is een prachtige eigenschap waar je heel veel mee kunt doen en bereiken. Het is daarvoor belangrijk dat je jezelf goed kent en goed voor jezelf zorgt. (En leer je kinderen dat dat ok is) Dan ben ik ervan overtuigt dat je je lekkerder voelt en kan je elke dag weer het beste van jezelf laten zien.